BLOG renovatie
-
Persbericht (29.10.2020) : Het Permekemuseum is gesloten wegens renovatie.
Vandaag, 10 dagen vroeger dan voorzien, sluiten - naar aanleiding van de maatregelen die de Vlaamse regering heeft genomen om de corona-pandemie te bestrijden - het museum , de tuin en de tijdelijke tentoonstelling Rein Dufait om in 2024 opnieuw open te gaan met een volledig nieuw heringericht museum...
Intro
Constant Permeke en het Permekemuseum, revisited
Sinds 8 november 2020 is het Permekemuseum gesloten. Het voormalige woonhuis van Constant Permeke, de Vier Winden, dat in 1960 door de provincie West-Vlaanderen werd aangekocht om het als een museum in te richten, was hoognodig toe aan een grondige renovatie aangepast aan de noden van de 21e eeuw. De Vlaamse gemeenschap trok hiervoor 1.286.000 euro uit. Maar niet alleen het gebouw wordt onder handen genomen. Het is een uitgelezen kans om het museum inhoudelijk helemaal te herdenken en ter zelfder tijd te onderzoeken hoe de kunstenaar Permeke en het museum als merk in de 21e eeuw aantrekkelijk te maken. Het museum mag dan wel gesloten zijn, maar vanaf nu tot en met de opening in 2022 houden we jullie graag op de hoogte – je kan het zien als een soort dagboek over de evolutie van renovatie, belichten we de gekende en minder gekende verhalen en weetjes over Permeke. Dit kan via de website en facebook.
Constant Permeke
Wie Permeke zegt, zegt Jabbeke. Nochtans heeft Permeke maar een 20-tal jaren in Jabbeke gewoond. Geboren in 1886 te Antwerpen, verhuisde hij in 1892, het jaar waarin Ensor het bekende werk De Gendarmen schilderde, met de ganse familie naar Oostende. Hij zou er blijven wonen tot het einde van de jaren 1920 met, tijdens de oorlogsjaren, een kleine tussenstop in Engeland.
Wist je dat…
De vader van Constant Permeke, Henri-Louis werd de eerste conservator van het Museum van Schone Kunsten te Oostende. Hij was de man die heel wat belangrijk werk van Ensor aankocht, maar ook van kunstenaars-tijdsgenoten zoals Anna Boch, Constantin Meunier, Isidor Verheyden…
Hij stierf in 1912 en werd op zijn vraag begraven naast zijn vriend-kunstenaar Louis Artan in Oostduinkerke.
De zus van Henri-Louis en tante van Constant, Léontine trouwde met de vader van Maurice Antony, de latere bekende Oostendse fotograaf die het leven in Oostende vereeuwigde op foto’s die tot op de dag van vandaag belangrijk archiefmateriaal vormen over het leven aan de kust in de eerste helft van de 20e eeuw. Legendarisch is de foto van de spiegelbol uit 1921 waarop Constant Permeke, James Ensor en de fotograaf zelf, Maurice Antony, staan.
November – december 2020
De kunstwerken verlaten het museum…
Het leeghalen van een museum moet tot in detail worden voorbereid. Dit is doorgaans de verantwoordelijkheid van de afdeling Behoud en Beheer. Maanden voor de eindelijke verhuis werd een planning gemaakt , afspraken gemaakt met de technische ploeg. Een verhuis op zich is complex, de Corona pandemie maakte het extra moeilijk, en verplichtte iedereen op zoek te gaan naar methodes om veilig te werken in ploeg. Alles werd zorgvuldig ingepakt, de schilderijen kregen op maat gemaakte kisten. Er werd beroep gedaan op Katoennatie, in eerste instantie voor het transport maar ook om onze eigen ploeg bij te staan voor de arthandling van de zware stukken.
De meeste werken vertrokken richting Mu.ZEE waar ze in het depot werden geplaatst. Een tiental werken zijn naar een restauratieatelier gebracht waar ze zullen gerestaureerd worden.
Grote Marine, 1935
De verhuis van de Grote Marine spreekt tot de verbeelding omwille van de uitzonderlijke afmetingen...
Het schildersatelier
Een bijzondere plek in het museum, waar de tijd bleef stilstaan, is het schildersatelier op de eerste verdieping...
Project Beeldhouwkunst Permeke
Inleiding Project Beeldhouwkunst Permeke
Tijdens de renovatie van het Permekemuseum is ook het onderzoek naar de beeldhouwtechnieken van Permeke van start gegaan. Dit driejarig project wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Overheid in het kader van het Cultureelerfgoeddecreet.
In een vorige blogpost kon je lezen dat Permeke pas op latere leeftijd begon te experimenteren met de beeldhouwkunst. Hij leerde zichzelf verschillende technieken aan, zoals boetseren, mouleren en steenkappen, en gebruikte diverse materialen, zoals klei, gips, brons en kunststeen. Permeke maakte van sommige beelden verschillende versies, waardoor er meerdere exemplaren bewaard zijn. Zo zijn er 5 versies van Marie-Lou in de collectie van Mu.ZEE terug te vinden! Ook enkele mallen die hij gebruikte bij het afgieten van de beelden, zijn in de collectie bewaard. In het verleden werden de verschillende versies en mallen niet altijd als delen van de collectie beschouwd, waardoor ze niet even goed geïnventariseerd en geregistreerd zijn. Dit pakken we aan en onderzoeken we verder tijdens het project. In verschillende archieven zal de geschiedenis van de collectie nagegaan worden. Maar ook de beelden zelf zullen minutieus onderzocht en geconserveerd worden.
De aanloop van het project werd genomen in 2009, toen beslist werd om het iconisch beeld De Zaaier in te pakken en te verhuizen naar de kelder van het museum. Dit kunststenen beeld werd door Permeke zelf nog in zijn voortuin geplaatst. Decennia later was het echter sterk beschadigd door het roesten van de interne armatuur. Hierdoor kan het beeld – zelfs na restauratie – beter niet meer buitenstaan, waardoor er nu gekozen werd om een replica te voorzien in de tuin. Maar eerst is het nodig om meer over de geschiedenis van het beeld te weten, de verschillende versies in kaart te brengen, en over de werkwijze van de kunstenaar te leren. Nadien wordt nagedacht over de beste methode om de reproductie uit te voeren: bieden 3D-technieken hiervoor de beste oplossing?
Verhuis Permeke
De start van de renovatiewerken betekenen ook dat de laatste collectiestukken, de beelden, uit het Permekemuseum weggehaald moesten worden. Er werd beroep gedaan op een gespecialiseerde kunsttransportfirma, Mobull. De grote gipsen beelden, zoals de Drie Gratiën, zijn vanbinnen hol, waardoor ze fragiel zijn. Om ze te beschermen tegen schokken van het transport zijn er op maat gemaakte ondersteuningen en kisten gebouwd. De beelden uit de kelder van het museum vormden een extra uitdaging: deze wegen zo’n 3000 kg. Met behulp van mankracht en vindingrijkheid werden ze op één dag weggehaald. Tijdens het leeghalen van de kelder werd in een voordien moeilijk toegankelijke ruimte een mal van de Zaaier ontdekt. Voor de studie naar het beeld en het maken van een reproductie een belangrijke ontdekking!
Alle beelden en mallen werden getransporteerd naar een nieuwe werklocatie in Oostende, op een boogscheut van Mu.ZEE. De locatie werd voordien gebruikt als opslag voor de lege kisten van kunstwerken, en werd speciaal voor het Permekeproject ingericht als atelier. Hier zullen de beelden geconserveerd en fysisch onderzocht worden, waarover meer in een volgende blogpost.
Droge reiniging en conservatie
In het atelier worden de verschillende maldelen ontstoft. Hiervoor krijgen we hulp van masterstudente conservatie-restauratie Rani De Vos van de Universiteit Antwerpen. Ieder stuk wordt grondig gestofzuigd en droog gereinigd met speciale sponzen, die verkruimelen bij contact met het oppervlak. Op deze manier vermijden we dat het vuil in de poriën van het gips wordt geduwd.
Nadien wordt ieder stuk gelabeld en geïnventariseerd. Zo weten we dat de mal van De Zaaier uit meer dan 60 delen moet hebben bestaan! Dit soort mal wordt dan ook gepast een ‘stukmal’ genoemd. Met behulp van positieve of negatieve sleutels passen de delen in elkaar zoals een gigantische puzzel. Vooraleer de siliconenmal geïntroduceerd werd, was deze manier van mouleren de meest courante methode om meerdere afgietsels van één beeld te maken.
Voor het maken van de mallen en het gieten van deze grote beelden heeft Permeke zeker hulp gehad. Het verhaal ging de ronde dat hij werd bijgestaan door een bevriende boer, maar zelf schrijft hij in brieven over professionele mouleurs en weten we ook dat later ook zijn schoonzoon, kunstenaar Pierre Devos, mee hielp in zijn atelier.
